منبع انبساط پکیج چیست؟ علائم خرابی منبع انبساط + آموزش تعمیر

در ساخت پکیج های گرمایشی قطعات و اجزای مختلفی را کنار هم قرار می دهند که منبع انبساط یکی از این قطعات محسوب می شود. کار منبع انبساط پکیج دیواری کنترل نوسانات حجم و فشار آب داخل پکیج است. این قطعه در دو نوع منبع انبساط “باز” و “بسته” طراحی می شود و هر دو مدل آن وظیفه ثابت نگه داشتن فشار آب داخل سیستم گرمایشی پکیج را بر عهده دارند.

در این مقاله از منبع انبساط پکیج چیست، شروع میکنیم و قصد داریم همه چیز را درباره این قطعه مهم بیان کنیم. 

منبع انبساط پکیج چیست

منبع انبساط (Expansion) یکی از مهم ترین قطعات پکیج است که در همه مدل ها و برندهای پکیج از دیواری گرفته تا ایستاده و غیره یافت می شود. این قطعه به لحاظ شکل ظاهری می تواند گرد یا مکعب مستطیل باشد.

از شکل ظاهری که بگذریم، ساختارمنبع انبساط پکیج به این صورت است که از دو پوسته فلزی تشکیل می شود. یکی از این پوسته ها درون دیافراگمی از جنس لاستیک قرار گرفته است، پوسته  دوم از یک سمت به آب مدار گرمایش متصل شده و از سمت دیگر با گازهای بی اثری مانند نیتروژن با فشار ۱ بار (۱ bar) پر می شود. در واقع به واسطه چنین ساختاری، منبع انبساط پکیج می تواند فشار آب درون سیستم گرمایشی را کاملا ثابت نگه دارد.

مطالعه بیشتر:

پکیج چیست؟ معرفی سیستم گرمایشی پکیج

طرز کار منبع انبساط پکیج

هنگام زیاد شدن فشار آب پکیج، این فشار اضافی وارد منبع انبساط می شود. پس از این که از فشار سیستم کاسته شد، منبع انبساط وارد عمل شده و و برای جبران این کاستی اقدام می کند و به این ترتیب فشار لازم برای سیستم گرمایشی تامین شده و همچنین آب مورد نیاز سیستم گرمایشی با فشاری مطلوب به چرخه مدار هدایت می شود.

بگذارید این بار طرز کار منبع انبساط پکیج را اینگونه بیان کنیم، در پکیج و سایر سیستم های گرمایشی که با آب کار می کنند، افزایش دمای آب موجب افزوده شدن به حجم آب می شود. در ادامه این حجم افزایش یافته به محفظه ای به نام “منبع انبساط” هدایت میشود. و در نهایت پس از خاموشی و سرد شدن سیستم و همین طور کاهش حجم آن به صورت مجدد به درون سیستم انتقال می یابد.

حجم منبع انبساط پکیج

حجم منبع انبساط پکیج به طور معمول در رِنج ۶ یا ۸ لیتری است که بر اساس مواردی مانند مشخصات لوله کشی ساختمان، توان حرارتی مورد نیاز ساختمان، ظرفیت و آبگیری سیستم گرمایشی و غیره متغیر خواهد بود. این قطعه صرف نظر از حجم در حکم مخزنی کوچک است که با هدف محافظت از سیستم های گرمایش آب طراحی و تولید می شود.

وظایف منبع انبساط در پکیج گرمایشی

اکنون که متوجه شدید منبع انبساط پکیج چگونه کار می کند، قصد داریم به بررسی وظایف این قطعه در پکیج های دیواری بپردازیم. در این صورت باید بگوییم اصلی ترین و مهم ترین وظایف منبع انبساط در سیستم های گرمایشی به شرح زیر است:

• جلوگیری از انفجار پکیج گرمایشی: منبع انبساط پکیج با کم کردن فشار آب که معمولا به دلیل بالا رفتن دما و زیاد شدن حجم آب افزایش می یابد، از پکیج دیواری در برابر انفجار احتمالی محافظت می کند.
• جبران کمبود فشار آب در سیستم: منبع انبساط پکیج دیواری، وظیفه جبران کمبود فشار آب را نیز در این دستگاه گرمایشی را بر عهده دارد.

کار منبع انبساط پکیج آن قدری مهم است که در صورت فقدان این قطعه، با افزایش بیش از حد فشار آب و همچنین فعال شدن شیر اطمینان مواجه خواهید شد. اگرچه باز شدن شیر اطمینان موجب از دست رفتن مقدار قابل توجهی از آب گرم سیستم می شود اما توجه داشته باشید در سیستم های گرمایی مانند پکیج نمی توان انتظار داشت که شیر اطمینان به تنهایی بتواند وظیفه کنترل فشار را به عهده بگیرد؛ چرا که همواره امکان دارد این شیر دچار مشکلات فنی شده و نتواند عملکرد صحیح و به موقعی داشته باشد.

انواع مختلف منبع انبساط پکیج

منبع انبساط تعبیه شده در انواع پکیج ها و سیستم های گرمایشی به طور کلی در دو نوع زیر طراحی می شود:

• منبع انبساط باز؛
• منبع انبساط بسته؛

در ادامه درباره انواع منبع انبساط پکیج بیشتر صحبت میکنم.

منبع انبساط باز و مزایای آن

این قطعه در حقیقت نوعی مخزن است که مستقیماً در معرض هوای آزاد قرار می گیرد. از این منبع به طور معمول در سیستم های گرمایشی مرکزی استفاده می شود مگر این که به دلایلی مانند کمبود فضا امکان نصب مخزن انبساط باز در مکان هایی مانند پشت بام ها وجود نداشته باشد. به طور کلی محل قرارگیری منبع انبساط باز در قسمت فوقانی آخرین مبدل حرارتی موجود در هر ساختمان است؛ چون در آنجا منبع انبساط می تواند فشار کل سیستم را بالانس کرده و این گونه از به هدر رفتن آب جلوگیری کند.

از مهم ترین مزایای منبع انبساط باز می توان به مناسب و ارزان بودن قیمت آن در مقایسه با منبع انبساط بسته اشاره کرد. این منابع همچنین به لحاظ هزینه نگهداری، سرویس و تعمیرات به طور محسوسی مقرون به صرفه تر هستند. بالا بودن ضریب اطمینان از دیگر مزایای این منابع محسوب می شود که تاثیر فوق العاده ای بر طرز کار منبع انبساط پکیج می گذارد.

در واقع منبع انبساط باز مخزنی است که ضریب اطمینان بالایی در برابر فشارها دارد. این منبع کنترل دقیقی روی سیستم گرمایشی پکیج اعمال نموده و این گونه احتمال ترکیدن دیگ را به پایین ترین حد ممکن می رساند؛ به این صورت که پس از بالا رفتن فشار آب موجود در سیستم، این منبع به سرعت وارد عمل شده و موجب سر ریز شدن آب اضافی می شود. البته به دلیل اینکه منبع انبساط باز پس از بالا رفتن فشار آب شروع به کار میکند، شیر اطمینان مجبور به باز شدن میشود و ممکن است گاهی به دلیل نقص های فنی و مکانیکی نتواند عملکرد صحیح و به موقعی از خود نشان دهد.

منبع انبساط بسته پکیج و مزایای آن

این منبع برخلاف منبع انبساط باز هیچ گونه ارتباطی با هوای آزاد ندارد. به اضافه این که فشار این سیستم توسط بالشتک های هوا، بخار یا یکی از گازهای بی اثر مانند ازت تامین می شود. بد نیست بدانید گازهای بی اثر تنها نیمی از فضای منبع انبساط بسته را اشغال می کنند. در واقع بخشی از منبع انبساط بسته به قرارگیری یک گاز خنثی اختصاص داده شده است و بخش دیگر آن را برای ورود آب در حال گردش در سیستم گرمایشی در نظر گرفته اند.

از دیگر ویژگی های بارز این منبع، قابلیت تنظیم فشار سیستم است. این تنظیم فشار بر اثر تعادل ایجاد شده میان فشار بخش گازی و آب در حال گردش انجام می شود. به بیان دیگر کنترل فشار در منبع انبساط بسته توسط شیر اطمینان انجام می گیرد؛از همین رو این مخازن در قسمت هایی از موتورخانه یا نزدیک به دیگ نصب شده و به لحاظ ارتفاع نیز بالاتر از دیگ ورودی قرار می گیرند.

ناگفته نماند از منبع انبساط بسته به طور معمول در پکیج های دیواری استفاده می شود. به اضافه این که منبع انبساط بسته بر اساس نوع ساختار، نحوه عملکرد و همچنین نوع گاز بکار رفته در مخزن گازی انواع مختلفی دارد که شامل بالشتکی، بادکنکی و دیافراگمی است.

علائم و نشانه های خرابی منبع انبساط

با توجه به این که فضای داخلی پکیج از فشار و حجم ثابتی برخوردار است در نتیجه در صورت افزایش دمای آب، شاهد افزایش حجم آن نیز خواهید بود که این موضوع در نهایت منجر به افزایش فشار در پکیج گرمایشی می شود. همانطور که گفته شد در چنین شرایطی به منظور جبران و کنترل فشار افزوده شده به دستگاه از منبع انبساط استفاده می شود که در پشت این دستگاه تعبیه شده است.

حال اگر این منبع انبساط عملکرد خوبی نداشته باشد، نتیجه آن خروج هوا یا گاز درونی آن خواهد بود. به تبع آن نیز انواع دستگاه های پکیج  در حین کار دچار افزایش فشار می شوند. به طور کلی وجود نوسان (بالا و پایین شدن) در فشار پکیج یکی از مهم ترین و بارزترین علائم و نشانه های خرابی منبع انبساط است که در صورت مشاهده آن باید فورا برای تعمیر و عیب یابی پکیج دیواری اقدام کنید

تست خرابی منبع انبساط پکیج گرمایشی

انواع منبع انبساط در دستگاه های پکیج مجهز به یک والف تنظیم باد هستند که برای تست خرابی این منبع مورد استفاده قرار می گیرند؛ به این شکل که ابتدا باید در پوش شیر سوزنی را بردارید و سپس فشار دهید، در صورت خروج هوا به یقین می توان گفت که این قطعه سالم بوده و فاقد هرگونه عیب و ایرادی است. البته برای حصول اطمینان از سالم بودن منبع انبساط زمانی باید اقدام به فشردن والف نمایید که منبع به دستگاه پکیج متصل است.

پیشنهاد می شود هنگام فشار دادن سر والف دست خود را جلوی آن نگه دارید؛ به این ترتیب اگر پس از فشردن شیر سوزنی، شاهد خروج آب از آن باشید به معنای خراب بودن منبع انبساط است. باید توجه داشت این منبع پرس بوده و در صورت خرابی معمولاً امکان تعمیر آن وجود ندارد. با این حال به منظور کسب اطلاعات تکمیلی در این مورد پیشنهاد می کنیم به مطالعه مطلب تعمیر منبع انبساط پکیج بپردازید.

توجه کنید که در حین تست کردن حتی اگر دستتان به مقدار ناچیزی مرطوب شد یعنی لاستیک منبع پاره شده و باید برای تعویض منبع انبساط پکیج اقدام کنید. گاهی نیز امکان دارد خروج هوا با فشار کمی انجام شود که در این صورت باید آب اضافی را خارج کرده و در ادامه فشار گاز را به میزان لازم ( ۱ بار) برسانید.

تنظیم منبع انبساط

وقتی صحبت از تنظیم منبع انبساط در سیستم های گرمایشی مانند پکیج می شود به معنای تنظیم باد این منابع است. به منظور تنظیم منبع انبساط باید در بالای پکیج و پشت دودکش به سراغ قطعه ای بروید که به سر والف دوچرخه شباهت دارد سپس درپوش پیچی پلاستیکی روی این قطعه را باز کرده و به وسیله یک عدد مانومتر به فشار سنجی آن بپردازید.

میزان فشار منبع در حالت استاندارد باید ۱۵ psi یا ۱ bar باشد و در صورت کمتر بودن براحتی می توانید با استفاده از یک تلمبه برای باد زدن استفاده کنید؛ منتها باید توجه داشته باشید که احتمال ترکیدن لاستیک داخلی آن بسیار زیاد است. از این ها گذشته نکته دیگر قابل توجه در هنگام تنظیم باد منبع انبساط این است که پیش از اقدام به باد زدن باید به طور دقیق از علت تخلیه باد این بخش مطلع شوید. به اضافه این که حتماً باید پکیج را خاموش کرده و از خالی بودن مدار گرمایش اطمینان حاصل کنید.

لازم به تذکر است یک چنین کاری تنها از عهده تکنسین های مجرب بر می آید. این متخصصین به منظور تخلیه آب مدار اقدام به باز کردن شیر پرکن می نمایند تا این گونه کلیه آب دستگاه از آن خارج شود. در واقع این گونه فشار بار روی دستگاه به عدد صفر رسیده و در این حالت می توان برای باز کردن والف منبع دست بکار شد.

جمع بندی

به طور کلی منبع انبساط پکیج یکی از قطعات اصلی این سیستم گرمایشی است که وظیفه کنترل فشار آب درون سیستم را بر عهده دارد. این قطعه حساس در دو نوع منبع انبساط باز و بسته طراحی می شود وجود هرگونه ایراد در آن موجب اختلال در عملکرد کلی پکیج دیواری خواهد شد. با توجه به حساسیت این قطعه در صورت وجود هرگونه خرابی در آن، اکیداً توصیه می شود از نیروی متخصص برای تعمیر پکیج کمک بگیرید.

تاریخ انتشار۰۹/۱۰/۱۴۰۱ @ ۰۱:۱۷